Chấn hưng văn hóa: Giải pháp nào để khả thi?

Trả lời báo chí, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Đoàn Văn Việt đã từng khẳng định 350.000 tỷ đồng ch???n h??ng văn hóa là cấp thiết. 350.000 tỷ đồng sẽ hỗ trợ trực tiếp hoạt động sáng tác, kinh doanh dịch vụ và thực hành văn hóa, nhất là khối tư nhân.

Đây là Chương trình mục tiêu quốc gia nhằm triển khai các quan điểm của Đảng và Nhà nước về ch???n h??ng, phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam. Chương trình cũng giải quyết những vấn đề thực tiễn cấp bách của văn hóa trong thời kỳ mới và thực hiện cam kết quốc tế của Việt Nam.

Được Chính phủ giao nhiệm vụ, Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch đã lấy ý kiến các địa phương, chuyên gia, bộ ngành, nhà nghiên cứu để xây dựng dự thảo Chương trình. Nguồn lực cần huy động để thực hiện giai đoạn 2025-2035 dự kiến 350.000 tỷ đồng.

Dự kiến giai đoạn đầu (đến 2030) cần 182.000 tỷ đồng, gồm vốn ngân sách trung ương 110.000 tỷ đồng (vốn đầu tư phát triển 82.500 tỷ; vốn sự nghiệp 27.500 tỷ); vốn địa phương 36.000 tỷ; nguồn khác 36.000 tỷ đồng. Số tiền còn lại dành cho giai đoạn sau.

Chương trình mục tiêu quốc gia có 10 nội dung thành phần. Đó là: Phát triển văn hóa, con người Việt Nam; phát triển hệ thống hạ tầng, cảnh quan, thiết chế văn hóa đồng bộ; nâng cao hiệu quả tuyên truyền, giáo dục; bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc; thúc đẩy văn học, nghệ thuật; phát triển công nghiệp văn hóa; đẩy mạnh chuyển đổi số; phát triển nguồn nhân lực văn hóa; hội nhập quốc tế; tăng cường giám sát, đánh giá thực hiện chương trình.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL cũng cho rằng tất cả nội dung thành phần trong Chương trình đều quan trọng nhưng ưu tiên đầu tiên là ch???n h??ng đạo đức, phát triển văn hóa, con người Việt Nam và xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh.

Nguồn vốn dự kiến cho Chương trình được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tổng hợp trên cơ sở đề xuất của các địa phương, bộ ngành. Hội đồng thẩm định quốc gia sẽ tính toán, đánh giá tính khả thi, hiệu quả, cân đối nguồn lực ngân sách trung ương và địa phương, đề xuất Chính phủ xem xét.

350.000 tỷ đồng dự kiến được đầu tư trong 11 năm, cho tất cả địa phương trên toàn quốc từ cấp xã, huyện, tỉnh. Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch không nắm giữ nguồn vốn này mà sẽ được phân bổ về địa phương, bộ ngành, đơn vị. Bộ chỉ tham gia quản lý nhà nước.

Sau khi đề án được xây dựng và trình Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đ???u tư đã đề nghị làm rõ cơ sở, phương pháp xác định 350.000 tỷ đồng đề xuất đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia ch???n h??ng, phát triển văn hóa.

Trong công văn gửi Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch v??a qua. Bộ Kế hoạch và Đ???u tư cho biết các thành viên Hội đồng thẩm định Nhà nước đã cho ý kiến về dự thảo Chương trình mục tiêu quốc gia về ch???n h??ng, phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam giai đoạn 2025-2035.

Bộ Kế hoạch và Đ???u tư đánh giá dự thảo mới nêu một số căn cứ xác định nhu cầu vốn ngân sách trung ương mà chưa nêu cơ sở, phương pháp xác định tổng vốn đầu tư của chương trình là 350.000 tỷ đồng trong 11 năm (2025-2035). Tổng vốn đầu tư cũng chưa được tính toán dựa trên mục tiêu, quy mô chương trình.

Bên cạnh đó, cơ cấu nguồn lực thực hiện chương trình như Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đề xuất chưa thể hiện rõ cơ cấu từng nguồn vốn, chưa thống nhất giữa các tài liệu. Cơ quan soạn thảo cần rà soát, chỉnh sửa tổng vốn đầu tư chương trình theo hướng chia theo từng nguồn và phân kỳ đầu tư theo giai đoạn.

Bộ Kế hoạch và Đ???u tư đánh giá Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình dù đã lấy ý kiến chuyên gia, cơ quan nhưng giải trình và thuyết minh còn sơ sài. Tên Chương trình chưa bám sát các văn bản của Đảng, Quốc hội.

Chung quan điểm, Bộ Nội vụ cũng đề nghị Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch nghiên cứu, rà soát kỹ kinh phí trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn, nguồn tài lực quốc gia hạn chế, phải triển khai nhiều chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội.

Ngoài ra hiện nay một số các chuyên gia cũng cho rằng theo đề án chúng ta sẽ dành một phần kinh phí đáng kể để xây dựng hạ tầng cơ sở nhà hát, rạp chiếu phim, bảo tàng, trung tâm văn hóa…Thực tế đã cho thấy nhà văn hóa, trung tâm văn hóa, thư viện ở vùng nông thôn được đầu tư rất lớn từ các chương trình phát triển như chương trình nông thôn mới nhưng chưa được sử dụng đúng công năng và chưa thu hút được các hoạt động văn hóa của người dân địa phương. Các bảo tàng, nhà hát cũng không hoạt động thường xuyên do chưa đáp ứng được nhu cầu xã hội. Vì vậy để tránh lãng phí chúng ta cần thận trọng hơn khi đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng văn hóa.

Trước những ý kiến xây dựng xác đáng, chắc chắn Đề án sẽ còn phải chỉnh sửa hoàn thiện hơn trước khi đưa ra trình Quốc hội. Hy vọng với những ý nghĩa thiết thực Đề án sau khi hoàn thiện sẽ sớm được thông qua và triển khai góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân cả nước.