Tạm hoãn xuất cảnh vì nợ thuế: Cần điều chỉnh phù hợp hơn

Tác động tích cực đến người nộp thuế

Tạm hoãn xuất cảnh không phải là một quy định mới trong hệ thống pháp luật Việt Nam, mà đã được quy định rõ ràng trong nhiều văn bản pháp luật như Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14, Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam số 49/2019/QH14, và Nghị định số 126/2020/NĐ-CP. Đây là biện pháp cưỡng chế áp dụng đối với các cá nhân, đại diện pháp luật của doanh nghiệp nợ thuế, những người chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính đối với nhà nước.

Theo quy định, những người nợ thuế, dù là cá nhân hay đại diện pháp luật của doanh nghiệp, nếu chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế, có thể bị cấm xuất cảnh cho đến khi họ hoàn tất nghĩa vụ của mình. Điều này nhằm đảm bảo rằng người nợ thuế không thể rời khỏi lãnh thổ Việt Nam mà không thanh toán đầy đủ các kho???n nợ, tránh việc cơ quan thuế gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ khi người nộp thuế đã ra nước ngoài.

Từ cuối năm 2023, cơ quan thuế đã tăng cường áp dụng biện pháp này đối với những người bỏ địa chỉ kinh doanh hoặc không còn hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký. Theo báo cáo của Tổng cục Thuế, tính riêng trong 9 tháng đầu năm 2024, cơ quan thuế đã ban hành 23.700 thông báo tạm hoãn xuất cảnh đối với các cá nhân và doanh nghiệp có nợ thuế, với tổng số tiền nợ lên tới 51.000 tỷ đồng. Đặc biệt, trong số đó, có nhiều trường hợp đã bỏ địa chỉ đăng ký kinh doanh, khiến việc truy thu nợ thuế trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Cơ quan thuế đã thực hiện nghiêm túc việc rà soát, đối chiếu và xác định chính xác nghĩa vụ nộp thuế của từng đối tượng trước khi ra quyết định tạm hoãn xuất cảnh. Theo số liệu từ Tổng cục Thuế, tính đến tháng 9/2024, việc tạm hoãn xuất cảnh đã giúp cơ quan thuế thu hồi được 1.844 tỷ đồng từ 2.873 người nộp thuế bị tạm hoãn xuất cảnh. Điều này cho thấy, biện pháp này không chỉ mang lại hiệu quả trong việc thu hồi nợ mà còn là đòn bẩy giúp người nộp thuế chủ động hơn trong việc hoàn thành nghĩa vụ của mình.

Việc áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đã có những tác động tích cực đáng kể, đặc biệt là trong việc thúc đẩy tính tự giác của người nộp thuế. Nhiều doanh nghiệp và cá nhân, khi nhận được thông báo từ cơ quan thuế, đã nhanh chóng hoàn thành các kho???n nợ thuế của mình để không bị ảnh hưởng đến các hoạt động cá nhân và kinh doanh.

Ngoài ra, cơ quan thuế cũng đã triển khai nhiều kênh thông tin để thông báo, nhắc nhở người nộp thuế về nghĩa vụ của họ. Các kênh như: eTax Mobile, tin nhắn SMS và các phương tiện truyền thông đại chúng đã giúp nâng cao nhận thức của người nộp thuế, từ đó giảm thiểu số lượng người nợ thuế bị áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh.

Bất cập trong quy định và nhu cầu điều chỉnh

Mặc dù biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng có những bất cập cần được giải quyết. Một trong những băn khoăn lớn nhất của doanh nghiệp và người nộp thuế là việc tạm hoãn xuất cảnh đôi khi bị áp dụng không hợp lý, đặc biệt là đối với người đại diện pháp luật của doanh nghiệp.

Theo quy định hiện hành, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp có thể bị tạm hoãn xuất cảnh nếu doanh nghiệp không hoàn thành nghĩa vụ thuế. Mặc dù vậy, thực tế trong nhiều trường hợp, người đại diện pháp luật chỉ là người lao động được thuê để quản lý doanh nghiệp, không phải là chủ sở hữu hay người có quyền kiểm soát tài chính của doanh nghiệp. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều người đại diện pháp luật bị ảnh hưởng bởi các quyết định tài chính mà họ không trực tiếp kiểm soát, gây ra sự bất công trong quá trình áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh.

Bên cạnh đó, hiện nay chưa có quy định cụ thể về ngưỡng nợ thuế để áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, điều này khiến cho nhiều doanh nghiệp và cá nhân không thể dự đoán được liệu mình có nằm trong diện bị tạm hoãn hay không. Một số trường hợp nợ thuế nhỏ lẻ, không đáng kể nhưng vẫn bị áp dụng biện pháp này, gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh và cuộc sống cá nhân.

Trước những bất cập và phản hồi từ doanh nghiệp, Tổng cục Thuế đã và đang nghiên cứu, xem xét sửa đổi một số quy định liên quan đến biện pháp tạm hoãn xuất cảnh. Một trong những giải pháp được đề xuất là đưa ra ngưỡng nợ thuế cụ thể cho từng đối tượng nợ thuế, nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình thực thi. Ngưỡng nợ này sẽ giúp cơ quan thuế dễ dàng xác định các trường hợp cần áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, đồng thời tránh việc áp dụng biện pháp này một cách tràn lan, không hợp lý.

Ngoài ra, các giải pháp nộp dần tiền thuế nợ, miễn, giảm tiền chậm nộp, và gia hạn thời gian nộp thuế cũng đã được triển khai nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp và cá nhân gặp khó khăn tài chính. Những giải pháp này không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho người nộp thuế mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp tục hoạt động kinh doanh mà không bị gián đoạn.

Sự thành công của biện pháp tạm hoãn xuất cảnh không chỉ đến từ nỗ lực của ngành thuế mà còn nhờ vào sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan khác như Cục Quản lý Xuất nhập cảnh (Bộ Công an) và UBND các tỉnh, thành phố. Sự hợp tác này giúp đảm bảo rằng quy định được thực thi một cách minh bạch và nhất quán, đồng thời giúp người nộp thuế nắm rõ tình hình và chủ động hoàn thành nghĩa vụ tài chính trước khi bị cưỡng chế.

Tổng cục Thuế cũng đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền qua các phương tiện thông tin đại chúng, giúp doanh nghiệp và người dân hiểu rõ hơn về quy định và quyền lợi, trách nhiệm của mình. Các kênh thông tin điện tử như eTax Mobile và website của Tổng cục Thuế cũng được nâng cấp, giúp người nộp thuế có thể dễ dàng tra cứu tình trạng thuế của mình và chủ động nộp thuế trước khi bị áp dụng biện pháp cưỡng chế.

Biện pháp tạm hoãn xuất cảnh vì nợ thuế đã mang lại hiệu quả đáng kể trong việc thu hồi nợ thuế và thúc đẩy sự tự giác từ phía người nộp thuế. Với số tiền thuế thu được từ những người bị tạm hoãn xuất cảnh lên tới 1.844 tỷ đồng trong 9 tháng năm 2024, điều này đã góp phần quan trọng vào việc bảo vệ nguồn thu ngân sách nhà nước. Biện pháp này không chỉ giúp đảm bảo quyền lợi của cơ quan thuế mà còn làm tăng sự chủ động từ người nộp thuế trong việc hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

Tuy nhiên, những bất cập trong quá trình thực thi, như việc tạm hoãn xuất cảnh đôi khi áp dụng chưa hợp lý hoặc thiếu ngưỡng nợ thuế cụ thể, đã tạo ra những khó khăn cho người nộp thuế và doanh nghiệp. Chính vì vậy, sự điều chỉnh về quy định, bao gồm việc xác định ngưỡng nợ thuế rõ ràng, cũng như cải thiện tính minh bạch và công bằng trong quá trình thực hiện, là điều cần thiết.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Tổng cục Thuế, các cơ quan liên quan như Cục Quản lý Xuất nhập cảnh, và sự chủ động của các doanh nghiệp trong việc hoàn thành nghĩa vụ tài chính sẽ là chìa khóa để duy trì sự cân bằng giữa việc thu hồi nợ thuế và đảm bảo hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn. Đồng thời, việc tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền và tạo điều kiện thuận lợi cho việc nộp thuế thông qua các kênh điện tử như eTax Mobile sẽ giúp người nộp thuế dễ dàng hoàn thành nghĩa vụ của mình.

Trong thời gian tới, với những biện pháp điều chỉnh hợp lý và việc áp dụng các giải pháp hỗ trợ phù hợp, ngành thuế sẽ tiếp tục hoàn thiện quy trình quản lý nợ thuế, đảm bảo công bằng cho người nộp thuế và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế./.